Rozgwiazdy to morskie zwierzęta, które wielu utożsamia z kolorowymi, pięcioramiennymi dekoracjami z egzotycznych zakątków świata. Prawda o nich może brzmieć jednak dużo bardziej niepokojąco.
Ciało rozgwiazdy składa się na tarczę centralną oraz ramiona, inaczej zwane promieniami. U większości gatunków promieni odchodzących od dysku centralnego jest 5, jednak nie brakuje gatunków, które posiadają 6, 10, a nawet prawie 50 – rekordzistą w tej dziedzinie jest Labidiaster annulatus zamieszkujący zimne wody Antarktydy. Pod ramionami znajdują się po dwa rzędy nóżek ambulakralnych, które pozwalają zwierzęciu rozpoznawać i zdobywać pokarm oraz poruszać się po dnie.
Przez lata naukowcy zastanawiali się, które z kończyn rozgwiazdy są przednie, a które tylne, oraz czy stworzenia te posiadają głowy. Naukowcy z USA, Wielkiej Brytanii i Japonii zdołali rozwikłać tę zagadkę.
Chodząca głowa
Międzynarodowy zespół badaczy zastosował technikę skanowania mikrotomografii komputerowej, aby dokładnie zbadać budowę rozgwiazd. Przeprowadzono również proces sekwencjonowania genów, który miał na celu określenie sekwencji nukleotydów (adenina, tymina, cytozyna i guanina) w DNA zwierzęcia. Ta sekwencja mówi naukowcom, jakie informacje genetyczne są przenoszone w danym segmencie DNA.
Naukowcy początkowo przewidywali, że odkryją w ciele rozgwiazd kilka genów, które są podobne do tych znajdujących się w głowie, a kilka innych, które są podobne do tych w tułowiu – co jest typowe dla większości przedstawicieli królestwa zwierząt. Jednak ku ich zaskoczeniu okazało się, że w każdym badanym miejscu dominują geny, które są podobne do tych odpowiedzialnych za rozwój głowy. Ich największe nagromadzenie wykazano w centrum powierzchni ciała rozgwiazdy oraz w centrum każdego promienia. Zauważono również, że geny związane z tułowiem i ogonem są w dużej mierze nieobecne.
Badanie udowodniło, że rozgwiazdy są w większości głowami, które ewolucyjnie straciły cechy tułowia lub ogona. Posuwając się dalej możemy wręcz stwierdzić, że rozgwiazdy posiadają wiele głów, które umieszczone są w punktach nagromadzenia odpowiednich genów.
Wiele głów, wiele mózgów?
“To tak, jakby rozgwiazda całkowicie straciła swój pień i stała się głową pełzającą po dnie morskim” – napisał w oświadczeniu główny autor badania, dr hab. Laurent Formery z Uniwersytetu Stanforda i Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley.
Następne pytania, na które zespół naukowców planuje odpowiedzieć, dotyczą tego, czy obserwowany wzór genetyczny u rozgwiazd występuje również u jeżowców i ogórków morskich. Formery zamierza również zbadać, czy wiele “głów” tego stworzenia może również oznaczać posiadanie wielu mózgów. Aktualne podręczniki mówią, że rozgwiazdy mają bardzo prosty układ nerwowy i praktycznie nie mają mózgu. Jednakże, opisane badania wskazują, że niektóre z genów odpowiedzialnych za rozwój układu nerwowego rozgwiazdy są również genami zaangażowanymi w rozwój naszego mózgu.
